Theo các nhà xã hội học, việc giới trẻ muốn dọn ra ngoài sống tự lập có hai khía cạnh. Thứ nhất, những bạn trẻ có ý thức tự giác cao, biết vươn lên trong cuộc sống, muốn ra ngoài sống riêng để rèn luyện tính kiên trì, chịu khó. Thứ hai, một bộ phận giới trẻ muốn thoát khỏi sự quản lý của gia đình để tự do yêu đương, sống theo bản năng mà không cần sự quản lý của gia đình…
Bỗng dưng muốn… khổ
Có nhà ở Hà Nội, gia đình khá giả, lại có một cửa hàng thời trang online, nhưng Thu Trang (Phố Đăng Tiến Đông, Hà Nội) lại nằng nặc đòi gia đình cho ra sống tự lập để khẳng định mình. Từ một cô gái được nuông chiều, Thu Trang đã biết cách sắp xếp cuộc sống riêng của mình như các bạn ở tỉnh xa về Hà Nội học. Ngoài giờ lên lớp tại Học Viện Tài Chính, cô dành thời gian còn lại của mình vào việc bán hàng online, nấu ăn và đọc sách. Cứ chủ nhật là cô lại về thăm nhà và báo cáo tình hình cuộc sống cho bố mẹ. Sau gần 1 năm ở trọ, Thu Trang tự nhận thấy lối sống của mình qu củ bà tự chủ hơn hẳn. Cô biết cách quan tâm đến người khác, biết cách chi tiêu hợp lý – điều mà khi ở với bố mẹ, Thu Trang không làm được.
Bác Nguyễn Thúy Mai (mẹ của Thu Trang) cho biết: “Ban đầu, nghe Trang nói là muốn ra ở riêng, tôi tưởng mình nghe nhầm. Vẫn biết tính con gái rất quyết đoán, nhưng ai lại nghĩ nó ra ngoài sống một mình khi có bố mẹ và nhà cửa ở Hà Nội. Ban đầu, tôi cứ tưởng cháu bị vấn đề gì về tình cảm nên mới thế. Nhưng khi tâm sự cùng con, thấy cháu muốn sống tự lập, muốn cùng bạn bè kinh doanh quần áo mà không muốn làm phiền không gian yên tĩnh của bố mẹ, nên tôi cũng đành bằng lòng. Mỗi tuần, tôi sang nhà con gái ba lần xem nó ăn ở thế nào bà chỉ bảo những điều cần thiết để cháu có kỹ năng khi sống một mình”.
Thu Trang cho biết, khi cô bảo với các bạn là muốn ra ngoài sống riêng, bạn bè cô cũng có người bàn ra, tán vào. Người thì cho rằng, thế cũng là một cách sống tự lập. Nhưng có bạn thì cho rằng, cô sống thoải mái như Tây, có nhà có cửa mà lại đi sống một mình, tự dưng lại muốn… khổ. Tuy nhiên, với cô gái cá tính này, việc ra ngoài sẽ tạo cho cô một kỹ năng sống, đó là biết lo toan và tiết kiệm. Mỗi tháng, bố mẹ cho Thu Trang 5 triệu đồng, cộng với tiền lãi từ cửa hàng thời trang online, thu nhập cô cũng cỡ 10 triệu đồng. Mỗi tháng cô còn để dành được tiền tiết kiệm để cùng đọi sinh viên tình nguyện giúp đỡ các trẻ em cơ nhỡ ở chùa Bồ Đề (Gia Lâm, Hà Nội).
Còn Mai Khôi (sinh viên Học Viện Báo Chí và Tuyên Truyền) lại muốn sống riêng vì… chuẩn bị đi du học. Cô tự thi và giành được học bổng tại Đại học Báo chí Lille (Pháp). Dù đến tháng 6/2013 mới bắt đầu nhập học, nhưng Mai Khôi đã dọn ra ngoài ở cùng một người bạn để học tiếng Pháp và trao đổi những kỹ năng khi đi du học với các bạn khác. Mai Khôi chia sẻ: “Nhiều người cho rằng, có nhà ở Hà Nội mà lại dọn ra ngoài sống là… hâm. Nhưng em không nghĩ thế, ra ngoài sống sẽ giúp cho giới trẻ trưởng thành hơn, nhất là khi em sắp đi du học. Điều đó sẽ giúp em không bỡ ngỡ khi bước chân sang Pháp học hai năm”.
Tự do… yêu?! Đang ngủ, người dân sống trong ngõ Mai Hương (Bạch Mai, Hà Nội) bỗng giật mình bởi tiếng quát từ gia đình bà Thịnh. Hỏi ra mới biết, cậu con trai cưng muốn ra “ở riêng” nên dẫn đến to tiếng với bố mẹ. Hùng – con trai bà Thịnh cho hay: “Vì là con cung nên anh bị kiểm soát chặt chẽ, ít có thời gian tụ tập bạn bè. Điều đó khiến anh thấy bức bối, muốn ra ở riêng để được tự do, làm những điều mình thích như nhậu nhẹt với bạn không sợ mẹ rầy la, đi chơi về khuya không bị bố càu nhàu… Đặc biệt là từ khi Hùng có tình cảm với một cô gái cùng lớp thì giờ giấc của cậu càng bị kiểm soát. Bà Thịnh kèm cậu con cưng như “kèm kem”, khiến cho Hùng cảm thấy ngột ngạt và muốn ra ngoài ở với bạn để có thời gian yêu đương.
Còn Linh (sinh viên trường Đại học Hà Nội) thì muốn ra ở riêng vì “muốn làm gì thì làm mà không bị mẹ trách mắng” khiến cho nhiều người lớn bất ngờ. Bởi, lý do Linh xin ra ở riêng chỉ đơn giản “được tự do, được ăn những gì mình thích, làm những gì mình muốn mà không phải để ý đến những người xung quanh”. Hùng hay Linh chỉ là hai trong số rất nhiều người trẻ vì không muốn bị cha mẹ kèm cặp nên “ra riêng”, dù chưa sẵn sàng tự lập, kinh tế vẫn phụ thuộc vào mẹ cha. Tuy nhiên, không phải bạn trẻ nào cũng chuẩn bị cho mình đầy đủ hành trang để ra ở riêng. Có nhiều bạn cứ nghĩ rằng, ra riêng chỉ đơn giản là tách ra khỏi gia đình, là thuê lấy một phòng trọ và tự mình sắp xếp cuộc sống của mình theo ý muốn cá nhân.
Trong khi đó, cuộc sống một mình ở ngoài nảy sinh rất nhiều vấn đề mà chính các bạn không lường trước được. Vấn đề đầu tiên mà nhiều bạn trẻ khi ra ngoài đã vấp phải chính là tài chính. Khi ở nhà, tất cả mọi việc, mọi khoản chi bố mẹ lo. Nhưng khi đã ra ngoài sống rồi thì từ bó rau, gói xà phòng, thậm chí là từ cái tăm cũng phải tự mình sắm lấy. Số tiền bố mẹ cho ban đầu đã hết, không biết xoay sở thế nào, nhiều người lại phải quay về nhà ăn bám bố mẹ như trước.
Bạn Trần Đình Mạnh (Mỹ đình, Từ Liêm, Hà Nội) đã chia sẻ những khó khăn của mình sau một tháng ra ở riêng: “Dù là người Hà Nội hẳn hoi, nhưng khi ra sống một mình, em vẫn không khỏi cảm thấy lơ ngơ vì cuộc sống quá phức tạp mà tiền nong thì thật là tốn kém. Cảm giác bơ vơ giữa đòi cũng là một cảm giác đáng sợ. Ở nhà, em quen được chiều chuộng nên khi ra ngoài sốn, tuy giờ giấc có thoải mái thật nhưng vì là con trai nên em không nấu nướng, bữa ăn bữa không nên người bị thiếu chất, có khi cả ngày ngồi máy vi tính mà không thèm ăn gì. Mẹ em sang thăm thấy sợ quá nên bắt về nhà luôn…”.
Ông Lê Văn Thành (trưởng ban văn hóa – xã hội Viện Nghiên Cứu và phát triển TPHCM) cho rằng: Xu hướng ra riêng ở giới trẻ là hiện tượng tất yếu trong xã hội hiện đại. Ông bày tỏ sự ủng hộ những người trẻ “ra riêng” khi họ thật sự muốn rèn luyện bản thân cứng cáp, chín chắn, có thể chịu trách nhiệm với cuộc sống của mình, chứ không phải để tự do, lêu lổng hay vì mâu thuẫn gia đình. Các bậc phụ huynh nên ủng họ, nếu con có ý định tự lập và giúp con bằng cách tư vấn, góp ý trước các dự định, kế hoạch sống của con khi ra riêng.
Phải lên kế hoạch cẩn thận để khỏi bị hẫng
Trao đổi với PV, PGS.TS Trịnh Hòa Bình (viện Xã hội học) cho biết: “Việc các bạn trẻ muốn ra ngoài tự lập là một việc làm đáng hoan nghênh của xã hội văn minh. Tuy nhiên, việc làm đó phải phù hợp với điều kiện kinh tế và hoàn cảnh. Việc ra ở riêng không phải đơn giản như các bạn nghĩ, mà phải tính toán, phải sắp xếp, phải cần thận để khỏi bị hẫng. Trước khi có quyết định cuối cùng, các bạn cần phải cân nhắc thật kỹ, đừng vì lý do nào khác mà quyết định ra ở riêng, ngoài lý do chính đáng như muốn trưởng thành sớm. Việc tiếp thu văn hóa “ngoại lai” với những người trẻ sống tích cực là một việc đáng mừng. Vì nếu có cuộc sống độc lập thì người trẻ sẽ biết cách lên kế hoạch lâu dài cho cuộc đời mình”.
